4. Sınıf Saf Madde ve Karışım Konu Anlatımı

İlkokul 4. sınıf Fen Bilimleri dersi Maddenin Özellikleri Ünitesi Saf Madde ve Karışım Konu Anlatımını bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz.

SAF MADDE VE KARIŞIM

BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Saf madde nedir? Karışım nedir?
→ Karışımları hangi yöntemlerle ayırabiliriz?
→ Karışımların ayrılmasının ülke ekonomisine katkısı nedir?

Doğadaki maddeler bazen tek başlarına bazen de başka maddelerle birlikte bulunur. Maddeler bu durumlarına göre saf madde veya karışım olarak sınıflandırılır.

Saf Madde

Yapısında kendinden başka madde içermeyen maddelere saf madde adı verilir. Tuz, şeker, demir, altın saf maddelere örnektir.

Saf madde, ne kadar küçük parçalara ayrılırsa ayrılsın yine de kendi özelliğini korur. Kaya tuzunu parçalara ayırdığımızda ayrılan her tuz parçası aynı özelliği gösterir.

Karışımlar

İki ya da daha fazla saf maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle karışım oluşur. Örneğin limon, şeker ve su karıştırılarak limonata yapılır. Bu maddeler limonatanın içinde özelliklerini kaybetmemiştir.

Severek içtiğimiz çorba, su ve sebzeden oluşan bir karışımdır. Soluduğumuz havanın da karbondioksit, oksijen, azot gibi gazlardan oluşan bir karışım olduğunu biliyor muydunuz?

Saf Madde	Karışımlar
Tek cins maddeden oluşur.	Birden fazla saf maddeden oluşur.
Her yerlerinde aynı özelliği gösterir.	Çeşitli yöntemlerle ayrıştırılabilirler.
Küçük parçalara bölünse de parçalar aynı özelliği gösterir.	Karışımı oluşturan maddeler özelliğini kaybetmezler.

Karışımların Ayrılması

Günlük yaşamımızda karışımları ayırmaya ihtiyaç duyarız. Evde yemek yaparken pirinç veya makarnayı haşladığımız sudan ayırırız. İnşaatlarda kum ile içindeki çakıl taşının ayrılması gerekir.

Karışımları Ayırma Yöntemleri

Karışımları ayırmak için birçok yöntem kullanılmaktadır. Eleme, süzme mıknatısla ayırma yöntemleri bunlardan bazılarıdır.

1. Eleme Yöntemi

Farklı büyüklükteki katı maddelerden oluşan karışımları ayırmak için eleme yöntemi kullanılır. Eleme yönteminde kullanılan araç elektir.

Eleme işinde gözenekler ayrılması istenen maddelerin geçebileceği, diğer maddelerin ise geçemeyeceği büyüklükte olmalıdır.

Unun içindeki yabancı maddeleri ayıklarken, inşaatlarda harç malzemelerini çakıl ve taşlardan ayırırken, karışık bakliyatları birbirinden ayırırken eleme yöntemi kullanılabilir.

2. Süzme Yöntemi

Genellikle katı ve sıvılardan oluşan karışımları ayırmak için süzme yöntemi kullanılır. Süzme yönteminde kullanılan araç süzgeçtir.

Sıvı madde süzgecin altından akarken katı madde gözeneklerden geçemeyip süzgecin üzerinde kalır.

Pilav yaparken su ile pirinç süzme yöntemleri ile birbirinden ayrılır. Bardağımıza çay dökerken süzgeç kullanırız.

3. Mıknatısla Ayırma Yöntemi

İçinde mıknatısın çekebileceği maddelerin bulunduğu karışımları ayırmak için mıknatısla ayırma yöntemi kullanılır. Bu yöntemde kullandığımız araç mıknatıstır.

Demir tozu, talaş karışımını mıknatısla ayırma yöntemini kullanarak ayırabiliriz. Karışıma mıknatıs yaklaştırıldığında mıknatıs bu maddeleri çeker ve ortamdan uzaklaştırır.

İnşaatlarda ve hurdalıklarda kullanılan vinçlerde de dev mıknatıslar bulunur. Bu sayede metal parçalar diğerlerinden ayrılabilmektedir.

Karışımların Ayrılmasının Ekonomik Önemi

Çöp kutularına her gün onlarca madde atıyoruz. Bu maddeler çöp kutularında bir karışım oluşturuyor. Çöplerdeki cam, kâğıt, metal gibi katı atıkların bazı kişi ve kuruluşlarca ayrı ayrı toplandığını görüyoruz.

Katı atık olarak adlandırılan bu maddeler karışımlardan ayrılarak fabrikalarda yeniden kullanılabilmektedir. Bu işleme geri dönüşüm adı verilir.

Geri dönüşüm sayesinde dünya üzerinde sınırlı olan doğal kaynakların korunması sağlanır. Aynı zamanda harcanan enerjiden, zamandan ve paradan da tasarruf edilir.

Örneğin, kullanılmış kâğıtlar fabrikalarda tekrar işlenerek kâğıt elde edilir. Böylece kâğıt elde etmek için ağaçların kesilmesi önlenmiş olur.

Her 54 kg gazete kâğıdı dönüşümünde bir ağaç kurtulmaktadır. Dönüşümlü kâğıdın her tonu 17 ağaç kurtarmaktadır.

Geri dönüşümün yararlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Doğal kaynaklarımızı korur,
• Enerji tasarrufu sağlar,
• Çevre kirliliğini önler,
• Ekonomiye katkı sağlar.

Önceki Konu Anlatımı	Sonraki Konu Anlatımı
Maddenin Isı Etkisiyle Değişimi	Aydınlatma Teknolojileri