4. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı

Bu sayfada ilkokul 4. sınıf Türkçe dersi MEB tarafından yayınlanan güncel müfredat kazanımlarına uygun noktalama işaretleri konu anlatımını bulabilirsiniz.

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Noktalama işaretleri yollarda bulunan trafik işaret ve levhaları gibidir. Nasıl ki trafik levhaları trafiğin akışını düzenler onun gibi noktalama işaretleri de duygu ve düşüncelerin açık bir şekilde ifade edilmesini sağlar. Okumayı ve anlamayı kolaylaştırır. Cümlenin yapısını ve duraklama yerlerini gösterir.

Noktalama işaretlerinden nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru, ünlem, tırnak, ayraç ve kesme işaretleri ait oldukları kelimelere bitişik olarak yazılır ve kesme dışındaki işaretlerden sonra bir harf boşluğu ara verilir.

NOKTA (.)

Noktanın Kullanıldığı Yerler:

1. Tamamlanmış cümlelerin sonuna nokta konur:
   • Diktiğim fidan büyümeye başlamış.
   • Ödevlerimi yaptım.
   • Yedi.
2. Bazı kısaltmalardan sonra nokta kullanılır:
   • Prof.
   • Cad.
   • T.C.
   • Dr.
   • Mah.
3. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için nokta kullanılır:
   • Mustafa Kemal Atatürk 19.05.1919’da Samsun’a çıktı.
   • 29.10.1923
4. Saatleri yazarken dakika ve saati gösteren sayıları ayırmak için nokta kullanılır:
   • Atatürk saat 09.05’te hayata gözlerini yumdu.
   • 12.30
5. Sıra bildiren sayılardan sonra -ıncı, -inci anlamında nokta kullanılır:
   • Ali, 3. katta oturuyor.
6. Genel ağ adreslerinde nokta kullanılır:
   • www.ilkokuldokumanlari.com

Uyarı: Büyük harfle yapılan kısaltmaların (T.C. ve T. hariç) arasında nokta kullanılmaz:

T.B.M.M. (Yanlış), TBMM (Doğru) kullanım.

VİRGÜL (,)

Virgülün Kullanıldığı Yerler:

1. Eş görevli kelimeleri ve kelime gruplarını ayırmada virgül kullanılır:
   • Bahçesine erik, kiraz, armut ve elma fidanları dikti.
2. Sıralı cümleleri ayırmada virgül kullanılır:
   • Koşarak sınıfa girdi, sırasına oturdu.
   • Annem çamaşırları yıkadı, astı, ütüledi.
3. Hitap(seslenme) ifadelerinden sonra virgül kullanılır:
   • Sevgili Arkadaşım,
   • Değerli Misafirler,
4. Cümlede onaylama veya reddetme kelimelerinden sonra virgül kullanılır:
   • Evet, kabul ediyorum.
   • Hayır, sizinle gelemem.
   • Peki, akşama görüşürüz.
5. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmada virgül kullanılır:
   • 11,8(on bir tam, onda sekiz)
6. Anlam karışıklığını gidermek için virgül kullanılır:
   • Genç öğretmeni dikkatle dinliyordu.
   • Genç, öğretmeni dikkatle dinliyordu.
   • O kalemi sınıfta bulmuştu.
   • O, kalemi sınıfta bulmuştu.
7. Uzun cümlelerde özneden sonra virgül kullanılır:
   • Ahmet, köprünün nasıl yıkıldığını köye gelen jandarmalara detaylıca anlattı.

Uyarı: Cümle içindeki ve, veya, ya da, da, ile gibi bağlaçlardan önce ve sonra virgül kullanılmaz:

Erkenden ödevlerini yaptı, ve kitap okumaya başladı. (Yanlış)

Erkenden ödevlerini yaptı ve kitap okumaya başladı. (Doğru)

SORU İŞARETİ (?)

Soru İşaretinin Kullanıldığı Yerler:

1. Soru bildiren cümle veya ifadelerden sonra soru işareti kullanılır:
   • Yürüyüşe çıkalım mı?
   • Nerelisiniz?
2. Bir bilginin şüpheli olduğunu anlatmak için parantez içinde soru işareti kullanılır:
   • Şair 1956 (?) yılında doğmuş.

Uyarı: İçinde soru ifadeleri olduğu halde soru bildirmeyen cümlelerden sonra soru işareti kullanmaz:

Ne zaman geleceğini bilmiyorum? (Yanlış)

Ne zaman geleceğini bilmiyorum. (Doğru)

ÜNLEM (!)

Ünlemin Kullanıldığı Yerler:

1. Sevinç, üzüntü, acıma, korku, şaşkınlık gibi duyguları anlatan ifade veya cümlelerden sonra ünlem kullanılır:
   • Yaşasın, sınavı kazandım!
   • Yaşasın! Sınavı kazandım.
2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra ünlem konur:
   • Ey, Türk gençliği!
3. Alay veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra parantez içinde ünlem işareti kullanılır:
   • Çok uslu (!) bir çocuktur.

İKİ NOKTA (:)

İki Noktanın Kullanıldığı Yerler:

1. Kendisinden sonra açıklama yapılacak veya örnek verilecek cümlelerden sonra iki nokta kullanılır:
   • Evcil hayvanlar: kedi, köpek, inek…
   • Bir metnin bölümleri şunlardır: giriş, gelişme ve sonuç
2. Karşılıklı konuşmalarda, konuşma çizgisinden önce, konuşan kişiyi belirtmek için iki nokta kullanılır:
   • Simitçi sordu:
     • — Simit alır mısınız?
3. Genel ağ adreslerinde iki nokta kullanılır:
   • https://www.ilkokuldokumanlari.com/

Uyarı: İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar. İki noktadan sonra gelen cümle olmayan örnekler büyük harfle başlamaz.

TIRNAK İŞARETİ (“”)

Tırnak İşaretinin Kullanıldığı Yerler:

1. Başkasından olduğu gibi aktarılan sözlerin başında ve sonunda tırnak işareti kullanılır:
   • Atatürk: “Öğretmenler! Yeni nesil sizin eseriniz olacaktır!” demiştir.
2. Cümle içerisinde özel olarak belirtilmek istenen ifadelerin başına ve sonuna tırnak işareti kullanılır:
   • Höyük Anadolu’da “tepe“ olarak geçer.
3. Cümle içerisinde verilen kitap ve eserlerin isimlerinin başına ve sonuna tırnak işareti kullanılır:
   • Ömer Seyfettin’in “Kaşağı“ adlı kitabını okudum.

KESME İŞARETİ (‘)

Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler:

1. Özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır.
   • Murat‘ın eldiveni kayboldu.
   • Çiçeği Leyla Hanım‘a doğru uzattı.
2. Ay, gün ve saat yazılışlarına getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır:
   • 1985‘te doğdum.
   • 2‘nci katta oturuyor.
   • Saat 03.03‘te deprem oldu.
3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır:
   • THY‘de

Uyarı: Özel isimlere getirilen yapım ekleri ve bu eklere getirilen ekler kesme işareti ile ayrılmaz:

• Adana’lı (Yanlış), Adanalı (Doğru)
• Türkçe’ye (Yanlış), Türkçeye (Doğru)

Uyarı: Kurum ve kuruluş adlarından sonra getirilen ekler kesme işareti ile ayrılmaz:

• Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (Yanlış),
• Türkiye Büyük Millet Meclisine (Doğru)

KISA ÇİZGİ (-)

Kısa Çizginin Kullanıldığı Yerler:

1. Satır sonuna sığmayan kelimeleri hecelerine ayırmak için kısa çizgi kullanılır:
   • Kitaplar kadar iyi bir dost bu–
   • lamadım.
2. Kelimler arasında “ile, ve” anlamlarını vermek için kısa çizgi kullanılır.
   • 2023–2024 eğitim–öğretim yılı başladı.
3. Kelimeleri hecelere ayırmak için kısa çizgi kullanılır.
   • il–ko–kul, ha–nı–me–li, Ça–ye–li

Uyarı: Satır sonuna sığmayan bir kelimeyi hecelere ayırırken tek sesi tek başına üst satırda bırakamayız:

Örnek: a-

raba (Yanlış)

ara-

ba (Doğru)

EĞİK ÇİZGİ (/)

Eğik Çizginin Kullanıldığı Yerler:

1. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasında ve ilçe ile il isimleri arasında eğik çizgi kullanılır:
   • Ömerpaşa Caddesi Dr. Zeki Zeren Sokağı, No: 17 Göztepe / İSTANBUL
2. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için eğik çizgi kullanılır:
   • 23/05/1920
3. Mısralar yan yana yazıldığında aralarına eğik çizgi konur:
   • Memleket isterim / Gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; / Kuşların çiçeklerin diyarı olsun.
4. Genel ağ adreslerinde eğik çizgi kullanılır:
   • https://www.ilkokuldokumanlari.com/

KONUŞMA ÇİZGİSİ (—)

Konuşma Çizgisinin Kullanıldığı Yerler:

1. Karşılıklı konuşmaları göstermek için konuşan kişinin cümlesinin önüne konuşma çizgisi konur:
   • Müdür:
   • — Neden kapıyı çalmadan odama girdiniz?

YAY AYRAÇ İŞARETİ ( )

Yay Ayraç İşaretinin Kullanıldığı Yerler:

1. Başka dillerden alınan kelimelerin okunuşunu göstermek için yay ayraç işareti kullanılır:
   • La Fonteine (La Fonten)
2. Cümlede bazı ifadeleri açıklamak için yay ayraç kullanılır:
   • Bazı takım sporlarında (futbol, basketbol, hentbol) insanlar sakatlanabiliyor.
3. Cümlede geçen kelimelerin eş anlamlarını belirtmek için yay ayraç kullanılır:
   • Türkçede eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler çok yaygındır.
4. Tiyatro eserlerinde hareketleri belirtmek için yay ayraç kullanılır:
   • Tahsin (koşarak) çıkın dışarı!

ÜÇ NOKTA (…)

Üç Noktanın Kullanıldığı Yerler:

1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna üç nokta konur:
   • Kapı güm, güm, güm…
2. Örnek verilen kelimelerin devamını göstermek için üç nokta konur:
   • Kış sebzeleri: Karnabahar, pırasa, enginar…
3. Seslenme ve hitap cümlelerinde anlamı pekiştirmek için üç nokta konur:
   • Baba… Baba!
4. Karşılıklı konuşmalarda kişilerden birisinin sustuğunu belirtmek için üç nokta kullanılır:
   • Müdür:
   • — Camı sen mi kırdın?
   • Öğrenci:
   • — …